ბაგრატის ტაძარი

ბაგრატის ტაძრის შესახებ

ბაგრატის ტაძარი ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარია, რომელიც ქუთაისში, 1003 წელს აიგო. ტაძრის სახელწოდება მეფე ბაგრატ მესამეს უკავშირდება, რომლის ინიციატივითაც მოხდა ამ გრანდიოზული ტაძრის მშენებლობა.

დახვეწილი არქიტექტურის მქონე მასიური ტაძარი, ქუთაისის ერთ–ერთი სავიზიტო ბარათია. განუმეორებელი ფრესკები, უმნიშვნელოვანესი ისტორიული დანიშნულება და გასაოცარი ხედები ქუთაისზე, უამრავ ვიზიტორს იზიდავს. ტაძარი მიჩნეულია, როგორც საქართველოს ერთიანობის სიმბოლო, რომელმაც აშენების პერიოდში გააერთიანა საქართველოს კუთხის სასულიერო თუ საქალაქო მოღვაწეები. სწორედ ამავე მიზეზით, საუკუნეებია ბაგრატის ტაძარს, ზოგადეროვნული ძეგლის მნიშვნელობა მიენიჭა.

ისტორია

თუ ფიქრობთ, რომ ბაგრატის ტაძრის ისტორია მე–11 საუკუნიდან იწყება, ცდებით, რადგან უქიმერიონის ბორცვზე აგებული ტაძრის ტერიტორიაზე არქეოლოგიური აღმოჩენებით ნაპოვნი ნივთები, ჯერ კიდევ ენეოლით–ადრებრინჯაოს ხანას ეკუთვნის. არქეოლოგებმა ისიც აღმოაჩინეს, რომ ამ ტერიტორიაზე, ბაგრატის ტაძარი არ იყო ერთადერთი ისტორიული ნაგებობა და მეტიც, ის რამდენიმე ნაგებობაზეა დაშენებული. დადასტურებით, უძველესი შენობა ჯერ კიდევ წინარეანტიკურ პერიოდს უკავშირდება. ამის შემდეგ, მე–6 საუკუნეში, შენდება უზარმაზარი ბაზილიკა, მე–8 საუკუნეში კი ქუთაისის უდიდესი ტაძარი “ქუთათისის საყდარი,” და სწორედ ამის შემდეგ შენდება ბაგრატის ტაძარი, მეფე ბაგრატ მესამის ინიციატივით. ტაძარი ღვთისმშობლის სახელზე აკურთხეს. შენობის კედლებზე შემორჩენილი წარწერები კი გვამცნობს, რომ კურთხევა საზეიმო ვითარებაში მოხდა და მას საქართველოს კუთხეებიდან კათალიკოსები, მღვდელმთავრები და დიდებულები ესწრებოდნენ. ტაძრის ოსტატის ვინაობა უცნობია.

საუკუნეების მანძილზე, ბაგრატის ტაძარს ბევრჯერ მოუწია მტერთან გამკლავება. მიუხედავად ბევრი რესტავრაციისა და აღორძინებისა, საბედისწერო აღმოჩნდა, მე–18 საუკუნეში ოსმალებისგან და რუსებისგან მიღებული ზიანი. ნანგრევებად შემორჩენილი ტაძრის რეაბილიტაცია და არქეოლოგიური ექსპედიციების ჩატარება მე–19 საუკუნის ბოლოდან დაიწყო. მე–20 საუკუნეში მოხდა საბჯენი კედლების რესტავრაცია. 2000 წლიდან კი დაიწყო ტაძრის სრული რეკონსტრუქცია. 2009 წელს გადაწყდა ტაძარზე გუმბათის დადგმა, რამაც საზოგადოებაში არაერთგვაროვანი რეაქცია გამოიწვია. ვინაიდან ტაძრის ისტორიული ავთენტურობა დაირღვა, ის ჯერ კიდევ საფრთხის ქვეშ მყოფ ძეგლთა სიაშია, 2012 წლის მსოფლიო კრების გადაწყვეტილებით.

ბაგრატის ტაძრის არქიტექტურა

ისტორიასთან ერთად, ბაგრატი არიქტექტურული მნიშვნელობითაც გამოირჩევა. უნიკალური აგებულება, ელემენტები, ფრესკები და კიდევ უფრო გასაოცარი არქეოლოგიური აღმოჩენები, ტაძრის კულტურულ მნიშვნელობას კიდევ უფრო ზრდის.

ჯვარგუმბათოვანი ტაძრის მთავარი საყრდენი ოთხი ბურჯია, საიდანაც გამომდინარეობს სწორკუთხა შვერილი მკლავები და ნახევარწრიული აფსიდები. დასავლეთის მხარეს, კი მდებარეობს ე.წ პატრონიკე, რომელიც ის ადგილია, სადაც ლოცვის დროს მხოლოდ მეფე–დედოფალსა და დიდებულებს შეეძლოთ დგომა. მოგვიანებით ტაძარს მიშენებული აქვს მდიდრულად მოჩოქურთმებული კარიბჭეები. ასევე მოგვიანებითაა აშენებული სამრეკლო. გარე არქიტექტურასთან ერთად, აღსანიშნავია ულამაზესი შიდა მოხატულობა, დახვეწილი მოზაიკური ნამუშევრები და ქვაზე ნაკვეთი ფრაგმენტები.

საინტერესო ფაქტები

• ბაგრატის ტაძრის ოფიციალური სახელწოდება ქუთაისის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის სახელობის საკათედრო ტაძარია.

• ტაძარი რამდენიმე შენობის ადგილზეა აგებული, საიდანაც უძველესი ადრეული ანტიკური პერიოდის შენობას განეკუთვნება.

• ტაძრის კედელზე აღმოჩენილი არაბული წარწერები, საქართველოში აღმოჩენილი უძველესი არაბული წარწერაა.

• ტაძრის კედლებზე აღწერილია მისი კურთხევის დღის დეტალები.

• ამ ტაძარში საქართველოს რამდენიმე მეფე აკურთხეს, მათ შორის ალექსანდრე პირველი და რუსუდანის ძე, დავით ნარინი.

ჩვენი რჩევები

ტაძრის მონახულებისას აუცილებლად მოაწყვეთ ტური ქუთაისში, რადგან ასე უფრო კარგად შეიგრძნობთ ტაძრისა და ქალაქის დიდებულ ისტორიას და ამასთანავე, შეძლებთ გაეცნოთ იმერეთისა და დასავლეთ საქართველოს კულტურას, უფრო ახლოს. ქუთაისის დახვეწილი არქიტექტურა და იმერული სტუმართმოყვარეობა ნამდილად ფერად შთაბეჭდილებებს დაგიტოვებთ.

ტაძრის მდებარეობა მართლაც რომ გამორჩეულია. უქიმერიონის ბორცვიდან ულამაზესი პანორამული ხედები იშლება. ასე რომ მოიმარჯვეთ ფოტოაპარატები და გადაიღეთ გასაოცარი ფოტოები, ხედით ქუთაისზე.